Przemysłowe krajobrazy, szyby kopalniane, opuszczone hale, hałdy i kolonie robotnicze to fantastyczne miejsca stanowiące tło wielu znanych obrazów filmowych. W ostatnich latach pojawił się prawdziwy wysyp filmów nakręconych w górnośląskich miastach. Nagradzane „Boisko bezdomnych” Kasi Adamik, „Barbórka” Macieja Pieprzycy, „Z odzysku” Sławomira Fabickiego czy „Wojaczek” Lecha Majewskiego. Warto pobłąkać się trochę po śląskich podwórkach, które były inspiracją dla wielu twórców. Poniższa propozycja trasy dotyczy filmów, które znalazły się na stronie „Fotokultury” – „Angelus” Lecha Majewskiego, „Sól ziemi czarnej” Kutza, jedna z części trylogii śląskiej. Oba filmy zrealizowane były w przeważającej części w Nikiszowcu – chyba najbardziej filmowej dzielnicy Katowic. Film Kutza powstawał także w Szopienicach. Trzecim dziełem, który znalazł się na śląskim szlaku filmowym jest stosunkowo nowy obraz „Co słonko widziało”, nakręcony w 2006 roku. Plenery tego filmu pochodzą z Zabrza i Bytomia.

Warto zajrzeć chociaż na chwilę do każdego z tych miast. Pomiędzy nimi najlepiej poruszać się tramwajami i autobusami, co pozwala w stosunkowo szybki i niedrogi sposób odkryć zakątki Górnego Śląska. Linie są często jednotorowe, w taborze tramwajowym zdarzają się prawdziwe zabytki, a widoki potrafią zapierać dech w piersiach fascynatom przemysłowego krajobrazu. Trasę najlepiej zacząć w centrum Katowic, gdzie znajdują się węzłowe przystanki komunikacji miejskiej.

NIKISZOWIEC I SZOPIENICE – „Sól ziemi czarnej” i „Angelus”

Aby dostać się do Nikiszowca (mapka A) należy wsiąść do autobusu numer 12 lub 906 przy dworcu PKP. Wysiadamy na przystanku Nikiszowiec Kościół, który znajduje się przy ulicy będącej osią osiedla i główną trasą komunikacyjną. To tu wita nas widok najbardziej rozpoznawalny we wszystkich powstałych w osiedlu filmach – główna ulica i kamienica zdobiona różami.

Pierwszym obiektem, tuż przy przystanku będzie zabytkowy budynek kościoła pod wezwaniem św. Anny (A). Następnie najlepiej przemierzyć plac wyzwolenia i obejrzeć szkołę (B), po czym nasyp dawnej kolejki wąskotorowej, która do lat 80 woziła mieszkających w Nikiszowcu i Janowie górników do pracy (C). Następnie z ulicy Garbarskiej skręcając w Czechowa docieramy do samego środka kolonii (D), gdzie najlepiej widać założenie urbanistyczne, polegające na 6 zamkniętych podosiedlach, z podwórkiem na które wchodzi się przez symetrycznie rozmieszczone bramy. Warto poświęcić trochę czasu na zajrzenie do każdego z nich. To właśnie tu realizowano zdjęcia do filmu „Angelus” i „Sól ziemi czarnej”.

Kościół św. Anny,

Mimo iż całość osiedla składa się z takich samych, kilkupiętrowych kamienic z cegły, to każdy budynek i brama wykończone zostały innym detalami. Na podwórkach znajdowały się studnie i tzw. Piekarnioki, których ślady przy odrobinie szczęścia można odnaleźć do dziś. Po dokładniejszym obejrzeniu osiedla warto jeszcze przejść się ulicą Szopienicką i zobaczyć zabudowania kopalni „Wieczorek” (E), wśród nich kilka naprawdę interesujących.

Na koniec zaglądamy do podwórek znajdujących się w tej części Nikiszowca (F). Pętlę kończymy ponownie pod kościołem, na przystanku autobusowym. Spokojne obejrzenie Nikiszowca powinno zająć około 2 godziny.

Następnie autobusem numer 72, 906, lub 212 udajemy się do Szopienic(mapka B). Wysiadamy na przystanku Wilhelmina skrzyżowanie (A). Stąd ulicą Lwowską udajemy się aby zobaczyć kolejne zabudowania typowe dla krajobrazu górniczego Górnego Śląska. Szopienice to jedna z najbardziej uprzemysłowionych części Katowic. Wędrując mijamy zabudowania kolejnych fabryk. Po około 500 metrach skręcamy w lewo i przechodzimy przez tory ulicą 11 Listopada (B). Mijamy Park Olimpijski. Następnie warto zwrócić uwagę na Hutę Metali Niezależnych Szopienice (C), która zaliczana jest do najcenniejszych zabytków poprzemysłowych, na jej terenie znajduje się niezwykła rzadkość – estakada kolejki wąskotorowej. Następnie na ulicy Bednorza (D) warto zauważyć zespół zabudowy dawnej huty cynku, halę pieców destylacyjnych wraz z kominami, magazyny i wieżę ciśnień, następnie mijamy zabudowę dawnego browaru i słodowni Mokrskiego, zespół budynków z XIX wieku (E).

wieża ciśnień,

Ulicą Bednorza docieramy do skrzyżowania z ulicą Lwowską, gdzie znajduje się centrum Szopienic (F). Można tu zobaczyć kościół pod wezwaniem św. Jadwigi z lat 1885-1887 w stylu neogotyckim i tuż obok budynek VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza z 1906 roku, również w stylu neogotyckim. Tutaj kończymy spacer po Szopienicach. Tramwajem lub autobusem wracamy do centrum Katowic.

Mapa B